Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie do przyniesienia własności innej rzeczy. Do umowy zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o umowie sprzedaży. Przedmiotem umowy zamiany może być każdy rodzaj nieruchomości lub prawa, np. zamiana spółdzielczego własnościowego prawa na lokal stanowiący odrębną nieruchomość lub na prawo własności niezabudowanej nieruchomości gruntowej, itp.
Forma umowy zależy od tego co jest przedmiotem umowy. Jeżeli przedmiotem takiej umowy są nieruchomości, wtedy umowa musi mieć bezwzględnie formę aktu notarialnego zawieraną obligatoryjnie w obecności notariusza. Wynika to z art. 158 k.c., który stanowi, że umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. W tym wypadku mamy do czynienia z przeniesieniem własności. Odpowiednio przepis ten stosuje się do umów przedmiotem których jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub prawo użytkowania wieczystego.
W sytuacji gdy wartości obydwu zamienianych nieruchomości (lub praw) są różne, można zastosować dopłatę na rzecz tej strony, która otrzymuje nieruchomość (lub prawo) o niższej wartości. Dopłata, podobnie jak cena przy umowie sprzedaży, wyrażona może być w dowolnej walucie. Jeżeli przedmiotem umowy jest ruchomość wtedy umowa może mieć dowolną formę. Zaleca się jednak aby miała ona formę pisemną.
Umowa zamiany podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a podstawę opodatkowania stanowi:
przy umowie zamiany lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego na taki lokal lub prawo do lokalu – różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali,
• w pozostałych przypadkach – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek. Od umów zamiany mających za przedmiot nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz wynikające z przepisów prawa spółdzielczego prawo do domu jednorodzinnego, stawka podatkowa wynosi 2 % zaś przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych 1 %.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania zamiany, a ciąży na obu stronach umowy zamiany, które są zobowiązane solidarnie do zapłaty podatku.
Warto wiedzieć, że umowy zamiany budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych i praw spółdzielczych są całkowicie zwolnione od podatku od czynności cywilnoprawnych, jeżeli stronami tych umów są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn (tj. małżonkowie, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie). Nie ma przy tym tutaj żadnego znaczenia wartość nieruchomości i praw będących przedmiotem umowy zamiany.
W celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących dokonywanych przez Notariusza czynności prosimy o kontakt z Kancelarią Notarialną Marcina Onichimowskiego w Katowicach.
